شیرچاقویی یا شیر گیوتینی 

  شیرچاقویی  یا شیر گیوتینی (Knife Gate Valve)

یکی از انواع شیر دروازه ای (Gate Valve) میباشد که دارای مجرابند(دیسک) و عملکردی کمی متفاوت میباشد.

این شیر دارای مجرابندی به شکل تیغه یا گیوتین که به آن گیت هم گفته میشود میباشد که با بریدن جریان سیال مسیر عبوری را قطع یا وصل میکند. و دلیل نام گذاری این نوع شیر نیز همین موضوع میباشد.

همانطور که در بالا اشاره شد، این نوع شیر دارای یک دیسک تیغه ای با لبه صیقلی و تیز با ضخامتهای مختلف طبق استاندارد میباشد. به همین جهت مناسب قطع و وصل جریان سیالاتی که دارای ویسکوزیته بالا و ذرات جامد هستند میباشند. لازم به توضیح است که knife valve به صورت تدریجی باز و بسته می شوند و برای عملکرد آن نیاز به سپری شدن زمان مشخصی خواهد بود که با عملگرهای مختلف قابل استفاده میباشد.

شیرچاقویی نیز مانند سایز شیرآلات صنعتی با انواع عملگرهای دستی و اتوماتیک و همچنین انواع متریال های چدنی، فولادیWCB-A216 (کربن استیل) و استنلس استیل304و316و321 در صنایع مورد استفاده میباشد. انتخاب و طراحی متریال بدنه و دیسک در شیرچاقویی با توجه به شرایط فرآیندی شامل دما و فشار کاری و همچنین نوع سیال فرآیندی متفاوت می باشد.

یکی از رایج ترین انواع knife valve که در صنایع کاغذ سازی و سیالات خمیری شکل مورد استفاده میباشد، شیرچاقویی با عملگر ها اتوماتیک میباشد. در این حالت با نصب یک اکچویتور پنوماتیکی پیستونی یا اکچویتور های الکتریکی (موتوری) عملکرد شیر بصورت اتوماتیک کنترل خواهد شد.

اجزاء شیرچاقویی

شیرچاقویی یا همان شیر گیوتینی مانند سایر انواع شیر های دروازه ای (شیر کشویی) از یک بدنه فلزی که شامل مجرابند (دیسک)، سیت و سیت رینگ تشکیل میشود. برای قسمت بالای شیر که شامل اکچویتور میشود، شیر چاقویی از یک عملگر دستی یا اتوماتیک (پنوماتیکی یا الکتریکی)، استم، و پکینگ و اورینگ ها تشکیل میشود.

در شکل زیر اجزای داخلی یک شیر چاقویی از نوع اتصال ویفری با عملگر دستی (فلکه ای) را مشاهده میکنید.

متریال Knife Gate Valve

بدنه شیر گیوتینی از جنس های فولاد (کربن-استیل)، چدنی، استیل و آلومینیومی با روش ریخته گری تولید می شوند. هریک از این جنس ها با توجه به سیال و شرایط فرآیندی و همچنین نوع صنعتی که شیر در آنجا مورد استفاده میباشد متفاوت خواهد بود.

از knife valve بدنه استیل بیشتر برای صنایع بهداشتی (غذایی و دارویی) استفاده میشود. در این صنایع جنس بدنه و دیسک و سیت رینگ Stainless Steel با توجه به نوع سیال و دمای فرآیندی در گرید های مختلف 304 و 316 و 316L تولید می شوند و جنس سیت PTFE یا تفلون میباشد.

شیر چاقویی چدنی با بدنه چدنی GGG40 و GG25 برای سیال آب معمولا مورد استفاده قرار می گیرد و سیت از جنس لاستیک EPDM میباشد.

دیسک این شیر به دلیل برخورد و تماس همیشگی با سیال از جنس مقاوم به خوردگی و سایش تولید شده و معمولآ از جنس های Stainless Steel و فولاد با پوشش های کرم و نیکل تولید می شوند.

کاربرد شیرچاقویی

شیرچاقویی در سرویس هایی که سیال دارای مقادیر زیادی لجن و ذرات جامد می باشد کاربرد خواهد داشت.

صنایعی مانند کاغذسازی تصفیه آب و مواردی از صنایعی هستند که بیشترین مصرف شیرچاقویی یا نایف ولو را دارند.

همچنین knife valve در کانال های روباز برای مسدود کردن مسیر عبور جریان داخل کانال های آب و فاضلاب نیز استفاده میشود.

مزایای شیرچاقویی

از مزیت‌های اصلی شیرچاقویی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعمیرات و نگهداری ساده و مقرون به صرفه
• قیمت پایین و عملکرد ساده آن
• وزن سبک و ابعاد کوچک
• مناسب برای قطع و وصل جریان سیالات دارای ذرات جامد و ویسکوزیته بالا
•  آب بندی U شکل
• ایجاد افت فشار بسیار کم

تفاوت های شیرچاقویی و شیر دروازه ای

همانطور که پیشتر نیز توضیح داده شد شیر چاقویی یکی از انواع شیر دروازه ای میباشد. با تفاوت های جزئی در ساختار و عملکرد که در ادامه به آنها میپردازیم:

1- شیر چاقویی در مقایسه با شیر دروازه ای دارای ساختمان ساده تر، ابعاد کوچک تر و وزن سبک تری میباشد. قسمت بالارونده و مسدود کننده شیر گیوتینی تنها یک تیغه (گیوتین) میباشد.

به عبارت دیگر، دیسک شیر با حرکت رو بالا و پایین، عمود بر مسیر جریان، نسبت به باز یا بسته شدن شیر عمل می کند.

2- از دیگر تفاوت‌های این دو نوع شیر می‌توان به شکل دیسک یا مجرابند در آن ها اشاره کرد. لبه دیسک شیرچاقویی در قسمت انتهای پایین آن دارای لبه های تیز شده و صیقلی میباشد در حالی که در شیر دروازه ای مجرابند به حالت های موازی و مخروطی میباشد.

پارامترهای مهم در خرید Knife Gate Valve

پارامترها و عوامل متعددی در خرید شیرچاقویی حائز اهمیت میباشند. در زیر به تعداددی از مهمترین این موارد اشاره خواهیم کرد:

• نوع سیالی که در سرویس قرار دارد و شیر مسیر آن را باز یا مسدود میکند
• میزان خورندگی سیال به جهت انتخاب متریال مناسب دیسک شیر
• سایز خط لوله و جریان سیال
• نوع عملگر و گشتاوی که شیرچاقویی برای باز و بسته شدن به آن نیاز دارد